تصور غالب در میان مصرف‌کنندگان این است که پرداخت قیمت بالاتر برای پوشاک، به معنای برخورداری از محصولی بادوام‌تر است. بااین‌حال، مجموعه‌ای از پژوهش‌های دانشگاهی و صنعتی در بریتانیا، این باور رایج را به چالش کشیده است. نتایج این مطالعات، از جمله تحقیق مؤسسه نساجی و رنگ دانشگاه لیدز (LITAC)، سازمان WRAP و همچنین بررسی‌های مستقل موسسه Hubbub، نشان می‌دهد هیچ ارتباط معناداری میان قیمت و دوام پوشاک وجود ندارد. این مقاله به‌طور جامع یافته‌های علمی و صنعتی این پژوهش‌ها را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که دوام پوشاک بیش از آنکه به قیمت وابسته باشد، به مواد اولیه، طراحی و فرآیند تولید مرتبط است.

پژوهش LITAC و WRAP: قیمت معیار مناسبی برای دوام تی‌شرت نیست
معرفی مطالعه
مطالعه دانشگاهی جدیدی که توسط مؤسسه نساجی و رنگ دانشگاه لیدز (LITAC) و سازمان غیردولتی اقدام زیست‌محیطی WRAP انجام شده، به این نتیجه رسیده است که قیمت تی‌شرت‌های عرضه‌شده در بازار بریتانیا ارتباط بسیار ناچیزی با دوام آن‌ها دارد و پرداخت هزینه بالاتر لزوماً به معنای برخورداری از محصولی مقاوم‌تر و بادوام‌تر نیست.
نتایج این پژوهش توسط خانم کیت بیکر، دانشجوی دکتری، در کنفرانس «طول عمر محصول و محیط زیست» (PLATE) در شهر آلبورگ دانمارک ارائه گردید. این مطالعه در قالب پروژه دوام پوشاک و در چارچوب «پیمان نساجی بریتانیا» (UK Textiles Pact) – ابتکار ده‌ساله WRAP برای ایجاد چرخه‌ای‌تر شدن بازار پوشاک بریتانیا – انجام شده است.
تیم LITAC دوام ۴۷ تی‌شرت (۲۴ مدل مردانه و ۲۳ مدل زنانه) از برندهای بریتانیایی، از جمله اقلام لوکس را مورد آزمون قرار داد. آزمون‌ها شامل ارزیابی خواص فیزیکی و شست‌وشو با چرخه استاندارد ترکیبی ۳۰ درجه سانتی‌گراد و سپس خشک‌کن چرخشی به مدت ۵۰ بار بود. 

روش آزمون
دوام ۴۷ تی‌شرت (۲۴ مردانه، ۲۳ زنانه) از برندهای مختلف – از جمله برندهای لوکس – با معیارهای زیر سنجیده شد:
پیلینگ (تشکیل گلوله روی سطح) pilling
محوشدگی رنگ
آب‌رفتگی shrinkage
ظاهر کلی پس از ۵۰ بار شست‌وشو و خشک‌کن چرخشی

- نتایج کلیدی
یافته کلیدی پژوهش، عدم وجود همبستگی معنادار میان قیمت و دوام بود. از میان ۱۰ تی‌شرت برتر از نظر عملکرد، ۶ مورد قیمتی کمتر از ۱۵ پوند داشتند و بسیاری از تی‌شرت‌های گران‌قیمت، از جمله گران‌ترین نمونه به قیمت ۳۹۵ پوند که رتبه ۲۸ را کسب کرد، را پشت سر گذاشتند.

دیدگاه کارشناسان
دکتر النور اسکات از LITAC اظهار داشت: «برای دستیابی به چرخه‌ای مؤثر در صنعت مد، دوام باید در اولویت قرار گیرد. دوام پایه و اساس بازار استفاده مجدد و فروش مجدد است و باعث می‌شود اقلام محبوب ما مدت طولانی‌تری در چرخه مصرف باقی بمانند. مهم‌تر اینکه نتایج این پژوهش نشان می‌دهد دوام یک ویژگی لوکس محدود به اقشار خاص نیست؛ بلکه در هر بازه قیمتی قابل دستیابی است.»
آقای مارک سامنر، مسئول برنامه نساجی WRAP نیز افزود: «بسیاری از خریداران قیمت را معیاری برای دوام پوشاک می‌دانند، اما مطالعه ما نشان می‌دهد این باور کاملاً گمراه‌کننده است. گران‌ترین تی‌شرت مورد آزمون ما ۳۹۵ پوند قیمت داشت و رتبه ۲۸ را کسب کرد، در حالی که یک تی‌شرت ۴ پوندی رتبه ۱۵ را به خود اختصاص داد. مقاوم‌ترین تی‌شرت ۲۸ پوند قیمت داشت، اما تی‌شرتی که دومین رتبه ضعیف را گرفت ۲۹ پوند قیمت داشت!

نقش الیاف در دوام
تی‌شرت‌های بادوام‌تر معمولاً حاوی پلی‌استر، پلی‌آمید یا الاستین هستند.
تی‌شرت‌های ۱۰۰٪ پنبه‌ای آب‌رفتگی بیشتری دارند اما با طراحی مناسب می‌توانند بسیار مقاوم باشند.
پژوهش نشان داد تی‌شرت‌های بادوام‌تر معمولاً حاوی درصدی از الیاف مصنوعی synthetic  نظیر پلی‌استر، پلی‌آمید و الاستین هستند. تی‌شرت‌های ۱۰۰٪ پنبه‌ای معمولاً آب‌رفتگی بیشتری نشان دادند که این پدیده با خشک‌کن چرخشی تشدید می‌شود. با این حال، نتایج حاکی از آن است که تی‌شرت‌های ۱۰۰٪ پنبه‌ای با طراحی و تولید مناسب می‌توانند بسیار بادوام و مقرون‌به‌صرفه باشند؛ به طوری که چهار نمونه از ۱۰ تی‌شرت برتر کاملاً از پنبه تشکیل شده بودند.

پیامدهای زیست‌محیطی
تا سال ۲۰۳۰ مصرف جهانی پوشاک ۶۳٪ افزایش می‌یابد.
در سال ۲۰۲۱، ۷۱۱ هزار تن پسماند نساجی در بریتانیا دفن یا سوزاندن شد.
هر فرد بریتانیایی سالانه ۲۸ تکه لباس جدید خریداری می‌کند.
پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ مصرف جهانی پوشاک با ۶۳٪ افزایش به ۱۰۲ میلیون تن برسد. در بریتانیا در سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۷۱۱ هزار تن پسماند نساجی به محل‌های دفن یا سوزاندن ارسال شد که ۷۲٪ آن از طریق جریان پسماند باقی‌مانده خانگی بود. WRAP معتقد است طراحی بر مبنای دوام برای حرکت صنعت به سمت مدلی پایدارتر حیاتی است و این هدف می‌تواند همزمان با ارائه ارزش اقتصادی مناسب برای مصرف‌کنندگان محقق شود.
این سازمان همچنین دریافت که به طور متوسط هر فرد در بریتانیا سالانه حدود ۲۸ قطعه پوشاک جدید خریداری می‌کند؛ معادل ۸ کیلوگرم به ازای هر نفر یا در مجموع ۵۸۶ هزار تن در سطح کشور. به طور معمول یک‌چهارم لباس‌های موجود در کمد هر فرد بریتانیایی بیش از یک سال بدون استفاده باقی می‌ماند.
روش‌شناسی آزمون دوام اکنون آماده تطبیق با سایر مناطق جغرافیایی است و WRAP در حال بررسی ایجاد شراکت با برندهای اتحادیه اروپا و ایالات متحده برای تدوین استانداردهای دوام و عملکرد متناسب با بازارهای ملی آن‌هاست.

گزارش Hubbub و دانشگاه لیدز: افسانه کیفیت بالای لباس‌های گران‌قیمت
اگرچه «مد سریع» Fast Fashion به عنوان مقصر اصلی پایداری در صنعت مد معرفی شده و برندهای لوکس همواره انگشت اتهام را به سوی آن نشانه رفته‌اند – از جمله آنتوان آرنو، فرزند برنار آرنو مالک میلیاردر گروه LVMH، که در اجلاس برتر پایداری مد اعلام کرد کالاهای لوکس «به‌طور ذاتی پایدار هستند» – اما انتشار گازهای گلخانه‌ای LVMH روایتی کاملاً متفاوت را نشان می‌دهد.
تحقیقات موسسه خیریه محیط‌زیستی Hubbub در همکاری با دانشگاه لیدز (University of Leeds) به‌طور قاطع افسانه‌ای را که می‌گوید «لباس‌های ارزان‌تر به‌طور ذاتی یک‌بارمصرف و کم‌دوام هستند» رد می‌کند. قیمت بالا تضمین‌کننده کیفیت یا طول عمر بیشتر نیست.
در سال ۲۰۲۲، موسسه Hubbub و دانشکده طراحی دانشگاه لیدز با بودجه‌ای از شرکت Primark مطالعه‌ای طراحی کردند تا رابطه بین دوام پوشاک (Garment Durability) و قیمت آن را بررسی کنند.
برند Primark که ۵۰ سال پیش توسط شرکت Associated British Foods تأسیس شد، با ارائه پوشاک مقرون‌به‌صرفه برای همه، در دهه ۲۰۰۰ میلادی لقب «Primarni» گرفت و حتی در نشریات معتبر مد بریتانیا مانند Vogue و Grazia در کنار برندهای لوکس قرار می‌گرفت. اما امروزه مجلات پرزرق‌وبرق و به‌ویژه خبرنگاران حوزه پایداری از این برند فاصله گرفته‌اند.
از آن زمان به بعد، برندهای «ارزش‌محور» (Value-led) همچون Primark در کانون انتقادات اجتماعی و زیست‌محیطی قرار گرفته‌اند، در حالی که برندهای لوکس با ارتکاب همان تخلفات  کمتر مورد مؤاخذه قرار گرفته‌اند. بنابراین پژوهشگران تصمیم گرفتند بررسی کنند آیا قیمت واقعاً با کیفیت و دوام همبستگی دارد یا خیر.
این مطالعه بر پایه پروتکل طول عمر پوشاک (The Clothing Longevity Protocol) سازمان WRAP بریتانیا و مدل‌های کسب‌وکار چرخشی بنیاد الن مک‌آرتور (Ellen MacArthur Foundation) طراحی شد. عنوان گزارش: «Worn Out: Is Price an Accurate Indicator for Clothing Durability».

در این پژوهش ۶۵ قلم پوشاک در سه دسته تی‌شرت، شلوار جین و هودی مورد آزمون‌های عملکردی قرار گرفتند، شامل:
- آزمون سایش پارچه (Textile Abrasion)
- استحکام درزها (Seam Strength)
- مقاومت در برابر محوشدگی رنگ (Colour Fastness/Fading)
- جمع‌شدگی پس از شست‌وشو (Shrinkage)
- شست‌وشو و خشک‌کردن مکرر در ماشین‌های لباسشویی خانگی
نتایج در طول چرخه‌های متعدد شست‌وشو به‌صورت تکراری تحلیل شد تا احتمال کنار گذاشتن، مرجوع کردن یا توقف استفاده از لباس توسط مصرف‌کننده پیش‌بینی شود.
الکس رابینسون، مدیرعامل Hubbub، اعلام کرد: «آزمون‌ها به‌طور کاملاً مستقل طراحی و اجرا شدند. نقش Primark صرفاً در تعیین موضوعات تحقیق بود و هیچ دخالتی در طراحی، اجرا، تحلیل یا گزارش نداشت.»

نتایج کلیدی
شلوار جین:
•گران‌ترین جین‌ها عملکرد خوبی داشتند، اما یک مدل با قیمت ۱۲۱–۱۶۰ دلار عملکرد بسیار ضعیف داشت.
• جین‌های ۳۰–۴۰ دلار و ۱۵–۳۰ دلار به ترتیب رتبه دوم و سوم را کسب کردند.

تی‌شرت‌ها:
از میان سه تی‌شرت برتر، دو مورد زیر ۱۳ دلار قیمت داشتند.
- در شلوار جین زنانه، گران‌ترین محصولات (۱۶۰–۲۰۰ دلار) بهترین عملکرد را داشتند، اما یکی از محصولات رده قیمتی ۱۲۱–۱۶۰ دلار عملکرد بسیار ضعیفی از خود نشان داد. شلوارهای رده ۳۰–۴۰ دلار و ۱۵–۳۰ دلار به‌ترتیب رتبه‌های دوم و سوم را کسب کردند. تفاوت دوام بین سه رتبه برتر بسیار ناچیز بود، در حالی که اختلاف قیمت تا ۱۳۴ دلار بود.
- در آزمون تی‌شرت‌های زنانه و مردانه، دو مورد از سه تی‌شرت برتر از نظر دوام در رده قیمتی زیر ۶٫۷ دلار یا ۶٫۷–۱۳٫۳ دلار قرار داشتند.
رابینسون تأکید کرد: «هیچ همبستگی معناداری بین قیمت و دوام مشاهده نشد.» نکته جالب دیگر، نگرش مصرف‌کنندگان بود: نظرسنجی نشان داد مردم باور دارند لباس گران‌تر کیفیت بهتری دارد و بنابراین بیشتر از آن مراقبت می‌کنند. این پدیده نوعی «پیش‌گویی خودتحقق‌یاب» ایجاد می‌کند که باعث می‌شود لباس گران به‌طور ظاهری دوام بیشتری داشته باشد.
این نتایج با پژوهش جداگانه دانشگاه اوتاگو (۲۰۲۰) نیز همخوانی دارد که نشان داد بیش از ۵۰٪ مصرف‌کنندگان تی‌شرت ارزان (زیر ۶٫۱۵ دلار) را پس از ۱۰ بار شست‌وشو دور می‌اندازند، در حالی که عملکرد واقعی دو تی‌شرت بسیار ارزان در آزمون‌های شست‌وشو کاملاً متفاوت بود.

چارچوب دوام جدید Primark
یافته‌های این پژوهش مبنای تدوین «چارچوب دوام Primark» (Primark Durability Framework) قرار گرفت که هفته گذشته منتشر شد و بخشی از استراتژی Primark Cares در سه حوزه محصول، سیاره و مردم است.
این چارچوب با هدف افزایش طول عمر مفید پوشاک (Active Lifespan) و تسهیل مراقبت و تعمیر طراحی شده تا لباس‌ها مدت بیشتری در چرخه استفاده بمانند و از دفن در خاک (Landfill) جلوگیری شود.
سازمان WRAP نشان داده است که افزایش ۹ ماه به طول عمر مفید لباس می‌تواند ردپای کربن، آب و زباله را تا ۳۰٪ کاهش دهد – عددی که مستقیماً به اهداف علم‌محور Primark (Science-Based Targets) برای نصف کردن انتشار گازهای گلخانه‌ای در کل زنجیره ارزش تا سال ۲۰۳۰ مرتبط است.
از ژانویه ۲۰۲۴، این چارچوب برای تمام تأمین‌کنندگان Primark الزامی شده و حدود ۷ روز به زمان تولید اضافه می‌کند. آزمون‌ها شامل شست‌وشوی مکرر تا ۴۵ سیکل است تا رفتار واقعی لباس در طول عمر مفید شبیه‌سازی شود. برخی اقلام بدون نیاز به تغییر استاندارد را پاس می‌کنند؛ برخی دیگر نیاز به اصلاحات جزئی (مانند تنظیم زیپ یا تقویت درز) دارند که لزوماً هزینه تولید را افزایش نمی‌دهد.
بیش از ۵۰٪ حجم فروش Primark را اقلام «پایه و همیشگی» (Perennial Basics) تشکیل می‌دهد (تی‌شرت، جوراب، شلوار راحتی، لباس زیر و هودی) که روزانه پوشیده می‌شوند و فاقد برنامه‌ریزی برای منسوخ‌شدگی (Planned Obsolescence) هستند.
«Primark سیاست «صفر دفن زباله» را دنبال می‌کند و کالاهای فروش‌نرفته را از طریق همکاری با سازمان‌های خیریه، مجدداً به فروش یا بازاستفاده می‌رساند.

آمادگی برای مقررات آتی اروپا
لین واکر، مدیر Primark Cares، اعلام کرد که این اقدامات نه‌تنها برای حفظ «مجوز فعالیت» (Licence to Operate) در عصر تغییرات اقلیمی ضروری است، بلکه برند را برای مقررات جدید اروپا از جمله:
-مقررات اکودیزاین محصولات پایدار (Ecodesign for Sustainable Products Regulation – ESPR)
- مسئولیت گسترده تولیدکننده (Extended Producer Responsibility – EPR)
- پاسپورت دیجیتال محصول (Digital Product Passport)
آماده می‌کند. در طرح EPR، برندها برای هر قلم کالا هزینه‌ای برای مدیریت پسماند پرداخت می‌کنند، اما با «اکومدولاسیون» (Ecomodulation) در صورت دوام بالاتر و مواد کم‌تأثیرتر، این هزینه کاهش می‌یابد.

نتیجه‌گیری تخصصی
قیمت نمی‌تواند معیار معتبر کیفیت یا دوام پارچه و پوشاک باشد. هیچ محصولی «به‌طور ذاتی پایدار» نیست. چالش اصلی صنعت، تغییر رفتار و نگرش مصرف‌کننده است تا لباس‌های ارزان نیز همان‌قدر که از یک محصول Prada مراقبت می‌شود، مورد توجه و تعمیر قرار گیرند.
Primark با حفظ مدل کسب‌وکار کم‌هزینه (عدم فروش آنلاین، بودجه بازاریابی بسیار پایین، سفارش‌های حجیم پیش‌خرید و حاشیه سود خرده‌فروشی پایین‌تر از رقبا) نشان داده که می‌توان پوشاک بسیار مقرون‌به‌صرفه را با استانداردهای دوام قابل قبول و مسئولیت زیست‌محیطی تولید کرد – البته به شرطی که مصرف‌کننده نیز نقش خود را در مراقبت و تعمیر ایفا کند.
این گزارش در تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۴ با افزودن نتایج پژوهش دانشگاه اوتاگو به‌روزرسانی شد.

♦ منابع مرتبط :

https://texfash.com►

https://www.innovationintextiles.com►

https://www.forbes.com►

www.wrap.ngo►

♦ لینک اشتراک گذاری :

https://B2n.ir/nassajyar01902►

♦ مطالب پیشنهادی :

- افزایش تولید پوشاک و نخ در ایران

- سیزدهمین نمایشگاه بین‌المللی پوشاک ایران – تهرانIRAN MODE

.

لطفاً ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید.