.


تکنولوژی های متحول کننده صنعت نساجی- قسمت اول

Technologies Transforming the Textile Industry - Part 1
 

فناوری نساجی به سرعت در حال پیشرفت است. برندهای مطرح جهان مرتباً از پیشرفت‌های هیجان‌انگیز خود اخباری را منتشر می کنند. در دو مقاله به 20 مورد از مهمترین آنها پرداخته شده است.

1.افزودنی‌های ضدمیکروبی (Antimicrobial additives)
افزودنی‌های ضد میکروبی موادی هستند که برای جلوگیری از رشد یا از بین بردن میکروب‌ها در مواد مختلف استفاده می‌شوند. این مواد می‌توانند در پلاستیک، چوب، بتن و حتی در رنگ‌ها و روکش‌ها مورد استفاده قرار گیرند. برای مثال، در رنگ‌ها، افزودنی‌های ضد میکروبی می‌توانند از رشد کپک و قارچ روی سطوح رنگ شده جلوگیری کنند، که این امر باعث می‌شود رنگ‌ها دوام طولانی‌تری داشته باشند.
افزودنی‌های ضدمیکروبی نگرش برندها را به سمت و سوی طراحی منسوجاتی سوق داده اند که در فاصله بین دو شست و شو عاری از مواد میکروبی باقی بمانند. از آنجاییکه بخش اعظم بوی نامطبوعی که از لباس‌ها استشمام می شود ناشی از رشد باکتری‌ها است، لذا افزودنی‌های ضدمیکروبی با مهار رشد میکروب‌ها می توانند منشأ بو را کنترل نمایند. این مزیت را برای پوشنده لباس ها ایجاد می کند که لباس‌ها را مدت  زمان بیشتری بپوشند بدون آنکه نیاز باشد مرتب آن را بشویند. این امر به نوبه خود طول عمر مورد انتظار لباس را افزایش داده و آن‌ را پایدارتر می سازد.
بطور نمونه می توان به محصول جدید شرکت پلیجین (polygiene) بنام Polygiene StayFresh^tm اشاره نمود که مبتنی بر فناوری یون نقره (silver ion) است و ماده فعال آن کلرید نقره (silver chloride) می باشد. کلرید نقره نمکی است که به طور طبیعی در خاک و آب یافت شده و ضرری برای پوست ندارد. Polygiene StayFresh با جلوگیری از رشد باکتری‌ها، منسوجات را بدون بو نگه می‌دارد. این فناوری می‌تواند تأثیر زیست‌محیطی کلی یک پوشاک را تا یک سوم کاهش دهد و به برندهای مد کمک می‌کند تا نسل جدیدی از طراحی پایدار را آغاز کنند.

2.منسوجات گیاهی جدید
در حالی که الیاف طبیعی همواره محبوب بوده‌اند، اما می‌توان ادعا کرد که بخش اعظم صنعت نساجی به ویژه در قسمت های پوشاک ارزان قیمت یا البسه ورزشی با عملکرد بالا (performance wear)، تحت سلطه الیاف مصنوعی می باشد. انتظار می‌رود که در سال ۲۰۲۵ روند مجدداً به سمت منسوجات طبیعی بازگردد، اما نه لزوماً به همان الیافی که برندها در گذشته به آن‌ها وابسته بودند. بدین معنا که در کنار استفاده از پنبه، ابریشم، پشم و کتان ، نسل جدیدی از الیاف طبیعی گیاهی نیز ظهور خواهند یافت.
به طور کلی، فناوری‌های جدید نساجی در این زمینه را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
• دسته اول، منسوجاتی که از گیاهانی تولید می‌شوند که به طور خاص برای تولید پارچه پرورش داده می شوند. از جمله کاکتوس، جوت و جلبک دریایی
• دسته دوم، منسوجاتی که از محصولات جانبی گیاهی به جا مانده از سایر فرآیندهای تولید به دست می‌آیند. بطور مثال موز، زیتون و کنف
الیاف حاصل از این دو دسته، الیاف طبیعی هستند لذا به محیط زیست آسیب نمی زنند. برخی از آن‌ها از محصولات جانبی تولید می‌شوند، این موضوع پایداری آن‌ها را بیش از پیش تقویت می‌کند. ولیکن میزان تولید منسوجات گیاهی جدید آنقدر نیست که بتواند بطور کامل جایگزین الیاف کنونی گردد. از این رو صرفاً انتظار می‌رود که سهم بازار آن‌ها افزایش یابد.

3. افزایش یافتن سفارشی سازی (customization) و شخصی سازی (personalization)
تولیدکنندگان منسوجات و برندهای مد  با استفاده از فناوری‌های جدید در فرایندهای خط تولیدشان به انعطاف‌پذیری بیشتری دست یافته اند. ترکیب این فناوری‌ها با راهکارهای طراحی دیجیتال این امکان را می دهد که سریع و آسان ویژگی‌های طرح شخصی‌سازی‌شده را به مصرف کنندگان پیشنهاد دهند. این تکنولوژی ها باید در صنعت نساجی امکان سفارشی‌سازی بیشتری را  فراهم نمایند. به این صورت تولید منسوجات منحصربه‌فرد و بسیار شخصی‌سازی‌شده مقرون‌به‌صرفه‌تر و در دسترس تر خواهد شد. هزینه‌های سفارشی‌سازی اغلب زیاد است و بیشتر برندهایی از آن استفاده می کنند که محصولات ارزشمندتر و گران قیمت تولید می کنند؛ با استفاده از فناوری های جدید انتظار می‌رود این روند به برندهای ارزان تر نیز گسترش یابد.

4. قابلیت‌های چاپ دیجیتال
چاپ دیجیتال از آن دسته از فناوری های نساجی محسوب می شود که  با تغییر نحوه اعمال طرح‌ها و الگوها بر روی پارچه‌ تأثیر قابل‌توجهی بر صنعت نساجی گذاشته است. با این حال، پیشرفت‌های جدید در فناوری چاپ دیجیتال به طور چشمگیری کیفیت چاپ، کارایی و هزینه‌ها را بهبود بخشیده است؛ این تکنولوژی بدون آنکه به کیفیت پارچه خدشه ای وارد شود، امکان ایجاد طرح‌های پیچیده‌تر را فراهم کرده است. در عین حال، با استفاده از این فناوری‌ها، ضایعات کاهش یافته و به این طریق به پایدارتر شدن فرآیند چاپ کمک می‌کنند.
بسیاری از این اصلاحات ناشی از بهبود در جوهرها بوده است. جوهرها پررنگ تر و بادوام تر شده اند و در عین حال آسیب کمتری به محیط زیست وارد می‌کنند. نوآوری در هد پرینتر (print heads) نیز امکان چاپ دقیق‌تر و سریع‌تر را فراهم کرده‌است. وظیفه هد پرینتر انتقال جوهر بر روی محیط چاپ است. در نهایت، با ادغام تکنولوژی هوش مصنوعی در سیستم‌های چاپ، حفظ و نگهداری خودکار و پیش‌بینی خطاهای چاپ تسهیل شده است که هر دو مورد منجر به کاهش کلی هزینه‌های چاپ می شوند.

5.فناوری‌های حفاظت از برند و اصالت (Brand protection and authenticity technologies)
بسیاری از برندهای لوکس علیرغم تلاش‌های گسترده، همچنان در مبارزه با بازار سیاه مد و پوشاک با چالش مواجه هستند. کالاهای تقلبی از این طرح ها همچنان به مقادیر بسیار زیادی تولید می‌شوند که در نتیجه بر سودآوری، مالکیت معنوی و اعتبار برندهای اصلی خدشه وارد خواهند ساخت. در حالی که برخی مصرف‌کنندگان آگاهانه کالاهای غیراصل را خریداری می‌کنند، ولیکن بسیاری دیگر با این باور که کالاها اصل هستند، اقدام به خرید می کنند. اما مشکل زمانی بروز می کند که محصول تقلبی خریداری شده انتظارات مشتری را برآورده نمی سازد و به این صورت تصویر برند اصلی در ذهن مشتری مخدوش می گردد.
برندهای نساجی بسیاری برای مقابله با این مشکل بر روی تکنولوژی های احراز اصالت کالا سرمایه‌گذاری نموده اند. بطور مثال می توان به فناوری Verimaster  شرکت Addmaster اشاره نمود. فناوری‌های سنتی اصالت مانند هولوگرام‌ها (holograms) و واترمارک‌ها (watermarks) به راحتی قابل جعل هستند؛ ولیکن این فناوری قابل جعل نیست و تولیدکنندگان می‌توانند از آن به عنوان ابزاری برای اثبات اصالت  محصولاتشان برای مصرف کننده استفاده کنند زیرا قابل تکثیر یا بازتولید نیست. همچنین می‌توان از آن برای پیگیری بچ (batch traceability) استفاده کرد که به تولیدکنندگان امکان می‌دهد به راحتی سن و مبدأ یک محصول خاص را تعیین کنند.

6. کشف نوآوران تحول‌آفرین
در گذشته هزینه‌های ایجاد تعلق خاطر و شناخت نسبت به یک برند یا محصول بسیار زیاد بود. صنعت نساجی نیز از این قاعده مستثنی نبوده است؛ بازار تحت نفوذ برندهای بزرگی است که بودجه کلانی را صرف امور بازاریابی می نمایند، این امر ورود برندهای نوآور  به بازار نساجی را دشوار می سازد. با این حال رشد رسانه‌های اجتماعی و ظهور اینفلوئنسرها (influencer)، برانگیختن هیجان و جلب توجه تعداد زیادی از مصرف‌کنندگان به یک فناوری یا نوآوری جدید را آسان‌تر از همیشه کرده است. اگرچه رسانه‌های اجتماعی پدیده جدیدی نیستند، کسب‌وکارها اکنون در استفاده از آن مهارت یافته‌اند و حتی جدیدترین استارتاپ‌ها نیز می‌دانند چگونه از آن به طور مؤثر بهره‌برداری کنند.
این امر منجر به ظهور نسل جدیدی از برندها و کسب‌وکارهای نساجی شده است که می‌توانند با محصولی نسبتاً تخصصی، مبتنی بر یک نوآوری ارزشمند و مؤثر، با موفقیت راه‌اندازی شوند. ابزارهای بازاریابی دیجیتال و رسانه‌های اجتماعی با آسان‌تر کردن کشف نوآوران توسط مصرف‌کنندگان و حذف موانع در فاز اولیه راه‌اندازی برند، نوآوری سریع در بخش نساجی را هدایت می‌کنند و نسل جدیدی از برندهای کوچک اما موفق را پرورش می‌دهند که ایده‌های جدید و هیجان‌انگیزی را به ارمغان آورده اند.

7.تکنولوژی های جدید رنگرزی، مصرف مواد اولیه و ضایعات را کاهش می‌دهند
فناوری‌های دیجیتال به بخش رنگرزی منسوجات نیز نفوذ کرده‌اند. این دسته از فناوری ها، تکنیک‌های رنگرزی را با محیط زیست سازگارتر نموده و در عین حال مصرف آب و برق و انتشار پسماندهای شیمیایی را کاهش می‌دهند. این امر نویددهنده تحول عظیم در تکنیک‌های مرسوم رنگرزی می باشد و نگرانی های زیست محیطی از فرآیندهای رنگرزی را برطرف خواهد ساخت .
در سایر حوزه‌ها، تولیدکنندگان رنگزاها نیز با هدف بهبود عملکرد زیست‌محیطی شان در تلاش هستند با بکارگیری فناوری‌های افزودنی در نساجی (additive technologies) در تولید محصولاتشان بتوانند رنگزاهای بازیافتی به بازار عرضه نمایند.
نکته: عبارت Additive Technologies in Textile یا «فناوری‌های افزودنی در نساجی» به مجموعه‌ای از روش‌ها و فناوری‌ها اشاره دارد که مواد یا قابلیت‌هایی را به سطوح یا ساختارهای نساجی اضافه می‌کنند تا خواص جدید یا عملکردهای خاصی به آن‌ها بدهند. این فناوری‌ها معمولاً برای افزایش عملکرد، زیبایی، دوام یا کارکردهای هوشمند در پارچه‌ها به کار می‌روند.

✅ دسته‌بندی فناوری‌های افزودنی در نساجی
1. چاپ سه‌بعدی (3D Printing / Additive Manufacturing)
• چاپ مستقیم طرح‌ها یا ساختارها روی پارچه یا تولید کامل پارچه به روش افزودنی.
• ایجاد پوشاک با طراحی سفارشی، سبک وزن و با اتصالات بدون دوخت.
• استفاده از پلیمرها، TPU، PLA یا حتی فیبرهای رسانا.
• کاربردها: مد آینده‌نگر، تجهیزات پزشکی، لباس‌های هوشمند.

2. روکش‌دهی/ کوتینگ سطحی (Surface Coating / Functional Finishing)
• افزودن لایه‌هایی روی پارچه‌ها برای ایجاد ویژگی‌های جدید:
o ضد آب (Water Repellent)
o ضد آتش (Flame Retardant)
o ضد باکتری و ضد ویروس (Antimicrobial)
o تغییر رنگ با دما یا نور (Thermochromic / Photochromic)
•  روش‌های اعمال: اسپری، غوطه‌وری، پوشش با رول، نانوپوشش.

3. فناوری‌های نانو (Nanotechnology)
• افزودن نانوذرات مانند نقره (Ag), دی‌اکسید تیتانیوم (TiO₂), یا گرافن برای:
oخودتمیزشوندگی
oمحافظت در برابر UV
o رسانایی الکتریکی
o خواص ضد باکتری
• کاربرد در پوشاک پزشکی، ورزشی و صنعتی.

4.الیاف و نخ‌های افزودنی (Additive Yarns/Fibers)
• نخ‌های عملکردی که با افزودنی‌هایی در مرحله ریسندگی تقویت می‌شوند.
o الیاف با مواد آنتی‌استاتیک، ضد اشعه UV، رنگدانه‌های خاص.
oالیاف رسانا برای پارچه‌های هوشمند (e-textiles).

5.چاپ دیجیتال افزودنی (Digital Additive Printing)
• چاپ جوهرافشان با جوهرهای خاص که حاوی مواد عملکردی هستند:
o جوهرهای رسانا
o جوهرهای تغییر رنگ‌دهنده
o جوهرهای نانویی

کاربردهای اصلی:
• پوشاک هوشمند (Smart Clothing)
• نساجی پزشکی (Medical Textiles)
• پوشاک ورزشی عملکرد بالا
• لباس‌های محافظ (Protective Clothing)
• مد پیشرفته و مفهومی (Avant-Garde Fashion)

8. منسوجات زیست‌تجزیه‌پذیر (Biodegradable textiles)
منسوجات زیست‌تجزیه‌پذیر در حال کسب جایگاه در بازار منسوجات هستند. برندهای مد به طور چشمگیری به  پایداری علاقه‌مند شده‌اند و می‌خواهند اطمینان حاصل کنند که محصولات در کل چرخه عمر خود، از جمله مدفون شدن در پایان عمر، سازگار با محیط زیست هستند. منسوجات زیست‌تجزیه‌پذیر با فناوری نوآورانه نساجی تولید می شوند و به مصرف‌کنندگان این امکان را می‌دهند تا لباس‌های خود را به صورت ایمن و پایدار دور بیندازند. این منسوجات جایگزینی عالی برای منسوجات قابل بازیافت هستند.
منسوجاتی که به طور طبیعی تجزیه نمی‌شوند، معمولاً به محل‌های دفن زباله فرستاده می‌شوند و برای مدت طولانی باقی می‌مانند. تجزیه لباس‌ از جنس پلی‌استر ممکن است تا 200 سال طول بکشد، این مدت  زمان به کیفیت و ضخامت پارچه بستگی دارد. برندها با تولید و استفاده از منسوجات زیست‌تجزیه‌پذیر، یکی از مهم‌ترین مسائل پایداری در صنعت مد را مورد توجه قرار داده اند.

9.به یافت (آپ‌سایکلینگ) (Upcycling)
بِه‌یافت نوعی از بازیافت است که در آن ماده پسماند، پس از بازیافت کیفیتی بهتر از ماده  اصلی پیدا می‌کند. این امر از طریق بهتر و خالص‌تر کردن خود ماده یا از طریق استفاده مجدد خلاقانه و هنری از پسماند صورت می گیرد. در صنعت نساجی نیز برندها در تلاش هستند که از به یافت مواد برای خلق محصولات جدید بهره ببرند. چندین کسب‌وکار برنامه‌های به یافت موفقی را راه‌اندازی کرده‌اند. طرح ابتکاری Worn Wear شرکتر Patagonia را می توان به عنوان نمونه بیان کرد.  مشتریان لباس‌های قدیمی شان از برند Patagonia را به شرکت تحویل می دهند و در ازای آن اعتبار کسب می کنند. این لباس‌ها به یافت شده و سپس مجدد فروخته می شوند.
برخی برندها پا را فراتر گذاشته و کل مدل کسب‌وکار و طیف محصولات خود را بر اساس اقلام به یافت شده بنا کرده‌اند. برای مثال شرکت Paris ReMade  محصولات لوکس طراحان و کالاهای غیرقابل فروش (deadstock) را تهیه و آن‌ها را بازسازی کرده و محصولات جدیدی خلق می‌کند. این برند که به دلیل طراحی‌های جسورانه‌اش شناخته شده است، نشان می‌دهد که به یافت با دنیای مد سازگار است.

10.چاپ سه‌بعدی
چاپ سه‌بعدی چندین سال است که فرآیندهای متداول تولید را متحول کرده است، اما در صنعت مد پتانسیل آن دیرتر شناخته شد. با این حال اکنون چاپ سه‌بعدی به طور کامل به این صنعت نفوذ کرده و برندها از آن به شکلی گسترده و با روش‌های نوآورانه‌ای استفاده می‌کنند.
چاپ سه‌بعدی تکنولوژی است که خلق طرح‌های بسیار پیچیده را امکانپذیر می سازد و به برندها اجازه می‌دهد تزئینات دکوراتیو و ویژگی‌های بهبوددهنده عملکرد را به محصولات اضافه کنند. برای مثال، چاپ سه‌بعدی تأثیر قابل‌توجهی بر طراحی کفش‌های ورزشی داشته و به طراحان امکان داده تا کفی‌هایی سبک اما مقاوم با برش‌های دقیق و جزئی طراحی کنند.

♦ منابع مرتبط :

https://polygiene.com►

https://fa.wikipedia.org/wiki►

♦ لینک اشتراک گذاری :

https://zaya.io/gmecy►

♦ مطالب پیشنهادی :

- تکنولوژی های متحول کننده صنعت نساجی- قسمت دوم

- از نوآوری های پایدار جدید در رنگرزی چه خبر؟

- منسوجات هوشمند با استفاده از الیاف شیشه

- تکنولوژی های دوستدار محیط‌ زیست و تحول سبز در ITM 2026

.

.

لطفاً ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید.