رنگزا‌های اسیدی دی‌سولفونه شده (Disulphonated acid dyes) براق هستند، مقاومت بسیار خوبی در برابر شستشو  داشته و فاقد فلز (Metal-free) می باشند. با این حال، اکثر رنگزا‌های اسیدی دی‌سولفونه شده واکنش های متفاوتی نسبت به شرایط رنگرزی نشان می‌دهند بنابراین با همدیگر قابل مقایسه نیستند. در نتیجه، فرمولاسیون‌های رنگی حاوی چند رنگزای اسیدی دی‌سولفونه شده ، قابلیت تکرارپذیری پایینی دارند. رنگزا‌های جدید Bemacid F-T به طور بهینه با یکدیگر تطابق دارند و بنابراین بیشترین قابلیت اطمینان از تکرار رنگرزی را فراهم می کنند.

رنگزاهای اسیدی کمپلکس فلزی (Metal complex dyes) حاوی گروه‌های سولفونیک (Sulfonic groups) هستند که تمایل به پیوند خوردن با گروه‌های آمینه انتهایی (Amino end groups) پلیمر پلی‌آمید یا پشم را دارند. این کشش در اصل از طریق دما، pH و مواد افزودنی استفاده شده در رنگرزی (Dyeing auxiliaries) کنترل می‌شود. سرعت جذب (Absorption rate) که به معنای نفوذ رنگزا در بستر کار (Substrate) است، به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله دما و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خود رنگ. به ویژه در شیدهای تیره، تمام مولکول‌های رنگی نمی‌توانند به طور کامل در الیاف جذب شوند و در محلول رنگرزی باقی می مانند، زیرا تعداد گروه‌های انتهایی آمینه محدود است و گروه‌های سولفونیک رنگزاها خودشان روی سطح الیاف جمع می‌شوند، که موجب ایجاد بار منفی قوی می‌شود.
انحراف از پارامترهای اصلی فرآیند می‌تواند باعث تفاوت در سرعت رمق کشی (Exhaustion rate) هر رنگزا در فرمولاسیون شود و ممکن است منجر به شیفت های رنگی نامتناسب (Unproportional shift) در محصول رنگرزی شده گردد که در نهایت باعث تغییر شید رنگ (Shade change) می شود. در برخی موارد، این مشکل را می توان از طریق مهاجرت رنگزا (Dye migration) در طی مرحله هم ترازسازی (Leveling phase) فرآیند رنگرزی برطرف نمود. با این حال، ظرفیت مهاجرت رنگزاهای اسیدی دی‌سولفونه شده کم است.

توضیح: رمق کشی (Exhaustion) مقداری از ماده رنگینه را تعیین می کند که بر الیاف تاثیر می گذارد و یا به عبارت دیگر نشان دهنده مقداری از رنگینه است که بعد از برقراری «تعادل» بین رنگینه و الیاف (یعنی زمانیکه رنگرزی دیگر صورت نمی گیرد) در حمام رنگ باقی می ماند.

شکل 1: رفتار رمق کشی و قابلیت سازگاری رنگهای اسیدی دی‌سولفونه شده کلاسیک

بنابراین، حائز اهمیت است که در صورت امکان رنگزا‌ها به طور همزمان بر روی الیاف اعمال شوند. شکل 1 نشان می‌دهد که این موضوع در رنگرزی سه رنگ اصلی با رنگزاهای اسیدی دی‌سولفونه شده صدق نمی کند. در این فرمولاسیون که از رنگزا های اصلی کلاسیک یعنی رنگزای زرد اسیدی 79، رنگزای قرمز اسیدی 249 و رنگزای آبی اسیدی 225 تشکیل شده است، به راحتی می‌توان دید که اول رنگزا‌های قرمز و آبی در دماهای پایین‌تر به الیاف جذب می شوند، در حالی که رنگزای زرد بعد از آنها جذب می‌شود، این موضوع باعث تغییر قابل توجه شید رنگ در طول فرآیند رنگرزی می‌شود. اگر رفتار جذب رنگزاهای اسیدی دی‌سولفونه شده به مقادیر pH مختلف و مواد افزودنی به فرایند رنگرزی حساس باشد آنگاه شرایط دشوارتر می گردد، این امر تأثیر زیادی بر قابلیت تکرارپذیری رنگ می گذارد.

با استفاده از رنگزا‌های هم ترازکننده اسیدی دارای مولکول‌های کوچک و مونو سولفونه شده (Monosulphonated)، نسبت به رنگزاهای اسیدی دی‌سولفونه شده ، قابلیت تکرار رنگرزی‌ به مراتب افزایش می یابد. با این حال، محصولاتی که با این رنگزا‌ها رنگرزی می شوند، به ویژه در شید رنگ های متوسط تا تیره، سطح مقاومت در برابر رطوبت پایینی دارند که اغلب الزامات مورد نیاز را برآورده نمی‌کند. رنگزا‌های کمپلکس فلزی مونو سولفونه شده منتخب، سطح مقاومت در برابر رطوبت و سازگاری خوبی دارند. با این حال، رنگزا‌های حاوی فلز به دلایل زیست‌محیطی اغلب دیگر بکار نمی روند و همچنین معمولاً در سایه (شید) کم‌رنگ هستند که فضای رنگی (کالر اسپیس) (Color space) را به طور قابل توجهی محدود می‌کنند. بنابراین، رنگ‌هایی مورد نیاز هستند که حتی در سایه‌های تیره نیز مقاومت خوبی در برابر رطوبت داشته باشند، فاقد فلز و درخشان باشند و قابلیت تکرارپذیری خوبی نیز داشته باشند.

توضیح فضای رنگی (کالر اسپیسس): محدوده خاصی از رنگها است که یک تصویر یا مانیتور (Monitor) می تواند نمایش دهد.

شکل 2: رفتار رمق کشی و سازگاری رنگ‌های Bemacid F-T.

در طول طراحی و تولید رنگزا‌های Bemacid F-T، دقت ویژه‌ای شده است تا رنگ حاصل رفتار رمق کشی متوازن (Well-balanced exhaustion behavior) داشته باشد و تحت تأثیر تغییر pH یا مواد مکمل افزودنی قرار نگیرد. در نتیجه حتی در رنگرزی با سه رنگ اصلی تری کروماتیک (Trichromatic dyeings) ، ساخت تن رنگ (گرمی یا سردی رنگ) (Color tone)- رنگ ثابت (Constant color) با افزایش دما (شکل 2) قابل حصول است، که منجر به تکرارپذیری بهتر و رنگرزی‌های یکنواخت‌تر در مقایسه با ترکیبات مختلف رنگزاهای اسیدیدی‌سولفونه شده می گردد. در عین حال، رنگزا‌های  Bemacid F-T رنگ‌های بسیار براقی هستند.

شکل 3: پوشش فضای رنگی رنگزا‌های Bemacid F-T در مقایسه با رنگزا‌های کمپلکس فلزی MCD

رنگزا‌های Bemacid F-T که در شکل 3 نشان داده شده‌اند، طیف وسیعی را در فضای رنگی پوشش می دهند (خط قرمز)، به عنوان مقایسه رنگ‌های یک رنگزای فلزی حاوی سه رنگ اصلی با خط آبی نشان داده شده است. ویژگی خاص رنگزاهای اسیدی دی‌سولفونه شده  مقاومت عالی محصولات رنگرزی شده در برابر رطوبت است، که البته این موضوع در خصوص رنگزا‌های Bemacid F-T نیز مشهود است.

شکل 4: مقاومت در برابر شستشو بدون افزودن عامل آنیونی بعد از رنگرزی 

شکل 4 نتیجه آزمایش مقاومت در برابر شستشو را مطابق با استاندارد DIN EN ISO 105-C06/C2S (60 °C) برای رنگرزی با رنگزا‌های Bemacid F-T بدون افزودن عامل آنیونی بعد از رنگرزی را نشان می دهد. اگرچه مقاومت در برابر نور (Light fastness) رنگزاهای اسیدی دی‌سولفونه شده چندان زیاد نیست، اما مقاومت نوری هر یک از عناصر به خوبی هماهنگ شده‌اند، که منجر به ثبات رنگ کلی بهتر در هنگام در معرض نور قرار گرفتن می‌شود، به طور مثال، در مقایسه با رنگزاهای اسیدی زرد 79، قرمز 249 و آبی 225 (شکل 5).

شکل 5: مقایسه مقاومت در برابر نور

♦ منابع مرتبط :

www.textiletoday.com►

♦ لینک اشتراک گذاری :

B2n.ir/nassajyar1596►

♦ مطالب پیشنهادی :

 -نمایشگاه صنعت نساجی پاکستان TEXTILE ASIA 2025

 - فروش ماشین الات نساجی، اسفندماه 1403

.

.

لطفاً ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید.